Sayfalar

18 Eylül 2013

Foucault Sarkacı

Bugün Leon Foucault'un 194. doğumgünü. Bu gün için Google herzaman olduğu gibi özel bir Doodle hazırlamış. Foucoult kendi adıyla anılan sarkacı ile ışık hızını doğru olarak hesaplamış, jiroskop'u icat etmiş önemli bir bilim adamı.
20 yıl önce okuduğum bir kitap aklıma geldi, şiddetle tavsiye ederim...

Bir konuşmayla silkindim; gözlüklü bir oğlanla -ne yazık- gözlüksüz bir kız arasında, kayıtsızca bir konuşma:
"Bu Foucault Sarkacı," diyordu oğlan. "İlk deney, 1851'de, bir mahzende yapıldı, sonra Observatoire'da, sonra da Pantheon'un kubbesi altında; 67 metre uzunluğunda bir telle 28 kilo ağırlığında bir küre ile. 1855'ten beri de burada, küçültülmüş boyutta, şu kirişin ortasındaki delikten sarkıyor."

"Peki, ne yapıyor, sallanıp duruyor mu öyle?"

"Dünyanın döndüğünü gösteriyor. Ama, asılma noktası sabit kalıyor..."

"Neden sabit kalıyor peki?"

"Çünkü, bir nokta... nasıl söylesem... tam merkez noktası, iyi bak, gördüğün tüm noktaların tam ortasında duran nokta, tamam işte o nokta -geometrik nokta- onu göremezsin, boyutları yoktur; boyutları olmayan bir şeyse ne sağa gidebilir, ne sola, ne aşağıya, ne de yukarıya. Demek ki, dönmez. Anlıyor musun? Noktanın boyutları yoksa, kendi çevresinde bile dönemez. Kendisi bile yoktur..."

"Ama dünya dönüyor."

"Dünya döner, ama nokta dönmez. İster hoşlan, ister hoşlanma, böyle bu. Tamam mı?"

"Bu onun bileceği iş."


Umberto Eco, Gülün Adı ile yakaladığı başarıyı sürdürmek istercesine aynı türde ama daha tempolu bir kitap ortaya çıkarmış. Kabaca tanımlarsak, eski çağlardaki tarikatları,şövalyeleri ve bunların günümüzdeki uzantılarını ele aldığı bu roman gayet başarılı. Fantastik türe yakınlık duyan gerçek "meraklılar" için tavsiye edilir. Çevirinin başarısını da gözardı etmemek gerek...
Çev. Şadan Karadeniz, Can Yayınları, 1993

Hiç yorum yok: